หลักพุทธบริหารการศึกษา: การบูรณาการหลักการ แนวคิด และทฤษฎีในหลักธรรมเพื่อพัฒนาระบบการศึกษาที่สมบูรณ์ในศตวรรษที่ 21
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์หลักการ แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการบริหารการศึกษาตามแนวทางพุทธธรรม ซึ่งเรียกรวมว่า “หลักพุทธบริหารการศึกษา” โดยเน้นการบูรณาการหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา 5 กลุ่มหลัก ได้แก่ 1) ไตรสิกขา 2) อริยมรรคมีองค์ 8 3) พรหมวิหาร 4 4) สังคหวัตถุ 4 และ 5) หลักการพึ่งตนเอง เพื่อพัฒนาระบบการศึกษาที่เน้นความสมดุลระหว่างความรู้ ความสามารถ และคุณธรรมของมนุษย์ในศตวรรษที่ 21 โดยบทความนำเสนอการวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่างแนวคิดทางพุทธธรรมกับทฤษฎีเชิงระบบ เพื่อชี้ให้เห็นถึงความสอดคล้องเชิงโครงสร้างและกระบวนการที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้จริงในการบริหารสถานศึกษา ทั้งในด้านการพัฒนาศีลธรรม ความสัมพันธ์ในองค์กร และการเสริมสร้างศักยภาพของผู้เรียนและบุคลากรให้สามารถพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน อันเป็นการตอบโจทย์ต่อความท้าทายของระบบการศึกษาในยุคปัจจุบันที่กำลังเผชิญกับวิกฤตทางจิตวิญญาณและจริยธรรมอย่างต่อเนื่อง
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมการศาสนา, กระทรวงศึกษาธิการ. (2525). พระไตรปิฎก ภาษาไทย ฉบับหลวง. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: กรมการศาสนา.
ทวีศักดิ์ ทองทิพย์. (2561). แนวคิดการบริหารการศึกษาตามหลักไตรสิกขากับแนวคิดตามทฤษฎีเชิงระบบเป็นความสอดคล้องกันที่ลงตัว. วารสารมหาจุฬาคชสาร, 9(2), 95-104.
นภา ชาลี, พระครูปลัดสมชัย นิสฺสโภ และพระมหาสุภวิชญ์ ปภสฺสโร. (2565). การบริหารสถานศึกษาตามหลักสังคหวัตถุ 4 ของผู้บริหารสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเลย เขต 2. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(2), 2239–2250.
นวรัตน์ ไวชมภู และ รพีพรรณ สุวรรณณัฐโชติ. (2560). วิถีครองคน: พรหมวิหาร 4 สำหรับผู้บริหารการศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ คณะมนุษศาสตร์และสังคมศาสตร์, 4(1), 105–113.
ประดิษฐ์ เศษถา, ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เอกลักษณ์ เฟียสา และ ดร.ทรัพย์หิรัญ จันทร์รักษ์. (2567). การประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาพรหมวิหาร ของผู้บริหารโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา กลุ่มที่ สังกัดสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. วารสารการบริหารการศึกษาและภาวะผู้นำ, 12(47), 111–118.
พระครูภัทรจิตตาภรณ์. (2565). ไตรสิกขา: ศาสตร์แห่งการพัฒนาเส้นทางชีวิต. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(2), 105–110.
พระครูวิบูลสีลพรต. (2563). ศาสตร์พระราชากับพุทธวิธีในการพึ่งพาตนเองตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงของ
ชุมชนแสงจันทร์ จัวหวัดบุรีรัมย์. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 8(2), 726–736.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2552). พุทธธรรม ฉบับปรับขยายความ. (พิมพ์ครั้งที่ 19). กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระลิขิต ฐานิสฺสโร, พระครูโอภาสนนทกิตติ์ และอินถา ศิริวรรณ. (2566). แนวทางการพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนตามหลักพุทธบริหารการศึกษาของโรงเรียนในเขตตำบลห้วยไร่ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเพชรบูรณ์ เขต 2. วารสารครุศาสตรปริทรรศน์, 10(2), 213-225.
พระวัชระ สํวโร, อินถา ศิริวรรณ และพระมหาญาณวัฒน์ ฐิตวฑฺฒโน. (2562). กลยุทธ์การบริหารความขัดแย้งตามหลักพุทธบริหารการศึกษาสำหรับสถานศึกษา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 7(4), 1073-1083.
พระมหารักศักดิ์ ปญฺญาวุฑฺโฒ (บุญชัย). (2566). แนวทางการส่งเสริมการครองคนตามหลักพรหมวิหาร 4 สำหรับผู้บริหารการศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารมณีเชษฐาราม วัดจอมมณี, 5(3), 100–117.
แพรวนภา เรียงริสา และ วสันต์ ทองไทย. (2552). การจัดการเรียนการสอนเพื่อการพึ่งพาตนเอง กรณีศึกษาโรงเรียนสัมมาสิกขาปฐมอโศก. วิทยาสารกำแพงแสน, 7(3), 28– (42.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
Kittipat Srichai and Montree Wongsaphan. (2022). Implementation of the Trisikkha Plus Learning Management Model to Enhance the Characteristic of Good Citizenship for Vocational Certificate Students. Journal of Educational Issues, 8(2), 359–372.
Phrakruwirojkanchanakhet, Phra Mana Thitiseelo (Praphruettham), Ayusakorn Ngamchat, Lampong Klomkul. (2021). Development of Educational Administration Innovation according to Buddhist Principles. PSYCHOLOGY AND EDUCATION. 58(1), 3799–3805.
