ความเหลื่อมล้ำทางการคลังท้องถิ่น: สำรวจสาเหตุของความเหลื่อมล้ำทางการคลังท้องถิ่นและแนวทางการแก้ไขเพื่อความเป็นธรรม
คำสำคัญ:
ความเหลื่อมล้ำทางการคลัง, การกระจายอำนาจ, องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น, การจัดสรรรายได้บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจสาเหตุสำคัญของความเหลื่อมล้ำทางการคลังท้องถิ่นและเสนอแนวทางการแก้ไขความเหลื่อมล้ำทางการคลังท้องถิ่น โดยเน้นถึงปัจจัยสองด้านหลักที่ส่งผลต่อความเหลื่อมล้ำ คือ 1) ด้านการจัดสรรรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้แก่ มิติการจัดสรรงบประมาณ มิติความเหลื่อมล้ำเชิงพื้นที่ และมิติการท่องเที่ยว 2) ด้านโครงสร้างทางอำนาจที่ขาดอำนาจในการจัดเก็บภาษี เช่น ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง รวมถึงข้อจำกัดศักยภาพการจัดเก็บรายได้และการบริหารจัดการทางการคลังขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ไม่สามารถจัดการภารกิจหรือบริการสาธารณะได้ทั่วถึง นอกจากนี้บทความยังเสนอแนวทางการแก้ไขความเหลื่อมล้ำทางการคลังท้องถิ่นในแต่ละมิติเพื่อให้สอดคล้องกับรากเหง้าของปัญหา พร้อมมุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของประชาชน และให้ความสำคัญของการกระจายอำนาจที่มีเป้าหมายเพื่อสร้างความเท่าเทียม ลดช่องว่างระหว่างพื้นที่ และผลักดันการพัฒนาที่ยั่งยืนในทุกภูมิภาคของประเทศ การทำความเข้าใจในประเด็นนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดความเหลื่อมล้ำทางการคลัง แต่ยังเป็นก้าวสำคัญสู่การสร้างระบบการบริหารที่มีประสิทธิภาพและเป็นธรรม ซึ่งเป็นหัวใจของการพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจในระยะยาว
เอกสารอ้างอิง
คณะกรรมาธิการการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม วุฒิสภา. (2565). ความเหลื่อมล้ำทางสังคม. กรุงเทพฯ: สำนักกรรมาธิการ 1 สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา.
เจตน์ ดิษฐอุดม. (2561). การใช้จ่ายภาครัฐกับคุณภาพชีวิตของประชาชน. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 1(1), 100-116.
ณัฐวุฒิ อัศวโกวิทวงศ์, ขวัญพร บุนนาค และนภัส วัฒโนภาส. (2561). ความเหลื่อมล้ำในเมืองมหานคร: บทปริทรรศน์ความรู้ในบริบทประเทศไทย. วารสารสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 17(2), 169-178.
ดิเรก ปัทมสิริวัฒน์. (2559). การคลังท้องถิ่น: การขยายฐานรายได้และลดความเหลื่อมล้ำ. กรุงเทพฯ: สำนักวิจัยและพัฒนา สถาบันพระปกเกล้า.
ดิเรก ปัทมสิริวัฒน์ และดารุณี พุ่มแก้ว. (2560). เงินอุดหนุนเฉพาะกิจและความเหลื่อมล้ำการคลังท้องถิ่นในประเทศไทย. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 15 (1), 118-138.
ทิพย์พาพร ตันติสุุนทร. (2563). การลดความยากจนและความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา. วารสารนวัตกรรมสังคม, 3(2), 93-110.
ธร ปีติดล. (2564). ความเหลื่อมล้ำไทย: บทวิเคราะห์โครงสร้างทางอำนาจและอุดมการณ์. กรุงเทพฯ: สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ.
นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2566). ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย, 6(1), 61-74.
นิภาพรรณ เจนสันติกุล. (2567). ภาพลักษณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำ: บทวิเคราะห์จากเอกสารทางวิชาการสู่ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการนำไปปฏิบัติ. รัฐสภาสาร, 72 (4), 121-137.
ปิยธิดา โคกโพธิ์. (2555). ปัญหาการคลังท้องถิ่น ศึกษาเฉพาะกรณีเทศบาลนิคมคำสร้อย (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
พงษ์ศักดิ์ ชยาจิรกิจ. (2565). แนวทางการพัฒนาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น: วิถีใหม่. วารสาร มจร เลย ปริทัศน์, 3(1), 123-130.
พิชิต รัชตพิบุลภพ และดิเรก ปัทมสิริวัฒน์. (2557). ความเหลื่อมล้ำการคลังท้องถิ่น กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนจังหวัด. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 12(2), 52-76.
โพสต์ทูเดย์. (2566). ความเหลื่อมล้ำในภาคการท่องเที่ยวของไทย: สิ่งที่ควรพัฒนาเพิ่มเติม. สืบค้นเมื่อ 20 สิงหาคม 2568, จาก https://www.posttoday.com/columnist/698897
ภูริวัจน์ ปุณยวุฒิปรีดา. (2561). ความเหลื่อมล้ำ: แนวคิด สถานการณ์ในประเทศไทย และแนวทางแก้ไข. วารสารสหวิทยาการนวัตกรรมปริทรรศน์, 1(1), 35-43.
มีชัย ออสุวรรณ, อุมาพร บึงมุม และภูเบต เส็นบัตร. (2564). การจัดสรรงบประมาณลงพื้นที่จังหวัดและความเหลื่อมล้ำด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 19 (3), 5-28.
รักพงษ์ แสนศรี, ธฤษวรรณ อัมพรมหา และธนวรรณ วรสิงห์. (2566). วิเคราะห์นโยบายท่องเที่ยวของรัฐบาลเพื่อกระจายจำนวนนักท่องเที่ยวและรายได้การท่องเที่ยวสู่จังหวัดที่ไม่ใช่เมืองหลวงผ่านโครงการระเบียงเศรษฐกิจของประเทศไทย, มนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์, 40 (2), 113-136.
ราเชนทร์ นพณัฐวงศกร, ภูกิจ ยลชญาวงศ์, และรวิวงศ์ ศรีทองรุ่ง. (2560). ปัญหาและอุปสรรคในการกระจายอํานาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. ใน งานประชุมวิชาการระดับชาติราชธานีวิชาการ ครั้งที่ 2. (น. 511-521). อุบลราชธานี: มหาวิทยาลัยราชธานี.
วิทยา จิตนุพงศ์. (2560). ปัญหาการบริหารการคลังขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในประเทศไทย. วารสารรัชต์ภาคย์, (ฉบับพิเศษ), 320-330.
วีระศักดิ์ เครือเทพ. (2554). การวิเคราะห์ฐานะทางการเงินขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น: คู่มือสำหรับนักบริหารงานท้องถิ่นในยุคใหม่. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า.
วีระศักดิ์ เครือเทพ. (2565). นวัตกรรมการพัฒนารายได้ท้องถิ่น: การพัฒนาตัวแบบและบทเรียนสำคัญจากการวิจัยเชิงทดลอง. วารสารปาริชาต มหาวิทยาลัยทักษิณ, 35 (1), 87-106.
ศุภชัย ยาวะประภาษ และปิยากร หวังมหาพร. (2564). นโยบายสาธารณะระดับท้องถิ่นไทย. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
สุพัฒน์จิตร ลาดบัวขาว. (2563). การคลังท้องถิ่น: สภาพปัญหา และแนวทางแก้ไข. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 11(1), 189-214.
สำนักงานคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. (2562). สัดส่วนรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. สืบค้นเมื่อ 1 กันยายน 2568, จาก https://www.dla.go.th/work/money/data/03/Summary_61.pdf
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 2 มกราคม 2568, จาก https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=15744&filename=social
สำนักนโยบายการคลังสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง. (2558). สัดส่วนรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. สืบค้นเมื่อ 1 กันยายน 2568, จาก https://www.dla.go.th/work/money/data/03/Summary_58.pdf
อรรถพล แสนเรือง. (2558). การพัฒนาการบริหารการจัดเก็บภาษีท้องถิ่นของสำนักงานเขตราษฎร์บูรณะ กรุงเทพมหานคร (การค้นคว้าอิสระปริญญารัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการจัดการ). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
อัยรวี วีระพันธ์พงศ์. (2566). การสำรวจประเด็นปัญหาการคลังในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไทย. วารสารมณีเชษฐาราม วัดจอมมณี, 6(2), 1-17.
Keeley, B. (2015). Income Inequality: The Gap between Rich and Poor, OECD Insights. Paris: OECD Publishing.
Ruankham, W. & Sethapramote, Y. (2023). Distributional Effects of Monetary Policy on Income Inequality: Evidence from Thailand. Southeast Asian Journal of Economics, 11(1), 1-42.
United Nations Development Programme. (2022). Reducing Inequality in the Decade of Action to Achieve the SDGs and Accelerate Post-Pandemic Recovery. Bangkok: UNDP Bangkok Regional Hub.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพิพัฒนสังคม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
