การเสริมสร้างแนวคิดวิทยาศาสตร์เรื่องห่วงโซ่อาหารด้วยการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะที่บูรณาการเทคโนโลยี สำหรับนักเรียนประถมศึกษาปีที่ 5

ศิริพรรณ ศรัทธาผล; สายสุดา ลิขิต; นิรุธ ล้ำเลิศ; วริษา ปานเจริญ; สุภาดา ขุนณรงค์

ผู้แต่ง

ศิริพรรณ ศรัทธาผล สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
สายสุดา ลิขิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
นิรุธ ล้ำเลิศ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
วริษา ปานเจริญ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
สุภาดา ขุนณรงค์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี

คำสำคัญ:

แนวคิดวิทยาศาสตร์, การจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะ, เทคโนโลยี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแนวคิดวิทยาศาสตร์เรื่องห่วงโซ่อาหารของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ด้วยการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ที่บูรณาการเทคโนโลยี กลุ่มที่ศึกษาคือ นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5/3 ของโรงเรียนขนาดกลางแห่งหนึ่งในจังหวัดเพชรบุรี จำนวนทั้งสิ้น 34 คน ที่ได้จากการเลือกแบบเจาะจง (Purposive selection) ผลการวิจัยพบว่า ในประเด็น นิยามและความสำคัญของห่วงโซ่อาหาร นักเรียนส่วนใหญ่มีแนวคิดวิทยาศาสตร์ที่ไม่สมบูรณ์ (PU) จำนวน 18 คน คิดเป็นร้อยละ 52.94 สะท้อนว่านักเรียนยังไม่เข้าใจหลักการพื้นฐานได้อย่างถูกต้อง ในประเด็นบทบาทของผู้ผลิต นักเรียนส่วนใหญ่มีแนวคิดวิทยาศาสตร์ไม่สมบูรณ์ (PU) จำนวน 17 คน คิดเป็นร้อยละ 50.00 แสดงว่ามีความเข้าใจในระดับหนึ่ง แต่ยังขาดความสมบูรณ์ด้านเหตุผลเชิงวิทยาศาสตร์ ส่วนในประเด็นบทบาทของผู้บริโภค นักเรียนมีแนวคิดวิทยาศาสตร์สมบูรณ์ (SU) และไม่สมบูรณ์ (PU) เท่ากัน จำนวน 14 คน คิดเป็นร้อยละ 41.18 สะท้อนว่านักเรียนส่วนใหญ่สามารถอธิบายบทบาทของผู้บริโภคได้ค่อนข้างดี สำหรับการเขียนแผนภาพห่วงโซ่อาหาร นักเรียนส่วนใหญ่มีแนวคิดวิทยาศาสตร์สมบูรณ์ (SU) จำนวน 14 คน คิดเป็นร้อยละ 41.18 แสดงถึงความสามารถในการวิเคราะห์และถ่ายทอดความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตได้ถูกต้อง แต่ยังมีบางส่วนที่เข้าใจคลาดเคลื่อน ขณะที่ในประเด็นผลกระทบเมื่อผู้ล่าหายไป นักเรียนส่วนใหญ่มีแนวคิดวิทยาศาสตร์คลาดเคลื่อน (MU) จำนวน 17 คน คิดเป็นร้อยละ 50.00 แสดงว่านักเรียนยังไม่สามารถอธิบายผลกระทบเชิงระบบของระบบนิเวศได้อย่างถูกต้อง และควรได้รับการพัฒนาด้วยการจัดสถานการณ์หรือการใช้สื่อจำลองเพื่อเสริมสร้างความเข้าใจที่ชัดเจนยิ่งขึ้น

เอกสารอ้างอิง

ปทุมพร บัวแก้ว, ศศิเทพ ปิติพรเทพิน และพัฒนี จันทรโรทัย. (2558). การพัฒนาแนวคิดของนักเรียนเรื่อง ระบบนิเวศโดยการจัดการเรียนรู้ตามแนวคิดวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและสังคม (STS) ร่วมกับการใช้แหล่งเรียนรู้. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยรังสิต ประจำปี 2558 (RSU National Research Conference 2015) (น. 1274–1282). ปทุมธานี: สถาบันวิจัย มหาวิทยาลัยรังสิต.

ปริญดา สัตตรัตนขจร. (2549). การศึกษาแนวคิดของนักเรียนและการสอนของครู เรื่อง ห่วงโซอาหารและสายใยอาหาร ในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น: กรณีศึกษา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

พีระพล ชินรัตน์. (ม.ป.ป.). การพัฒนาแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ด้วยวิธีการสอนแบบทำนาย–สังเกต–อธิบาย (POE). สืบค้น 15 สิงหาคม 2567, จาก http://ir.swu.ac.th

พัชรา พลเยี่ยม และปาริชาติ ประเสริฐสังข์. (2567). แนวทางการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ 5 ขั้น (5E) ร่วมกับเทคนิคการใช้คำถามระดับสูง. วารสารมนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และนวัตกรรม มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์, 3(1), 68–85.

ภพ เลาหไพบูลย์. (2542). แนวการสอนวิทยาศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.

เยาวเรศ ภักดีจิตร, บังอร ทิวาพรภานุกูล และทิพรัตน์ มาศเมธาทิพย์. (2563). รูปแบบการบูรณาการกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีดิจิทัลสรรค์สร้างนวัตกรรมที่ส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ของนักศึกษาคณะครุศาสตร์. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม, 14(3), 159–172.

ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาการเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์. (2565). Scratch โปรแกรมการเขียนโค้ดดิ้ง. สืบค้น 15 สิงหาคม 2567, จาก https://sciplanet.org/content/9938

ศิริวรรณ ฉัตรมณีรุ่งเจริญ และมัลลิกา ดารากัย. (2567). การพัฒนาแนวคิดวิทยาศาสตร์เรื่องแสงและการมองเห็นของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับโปรแกรมสถานการณ์จำลอง PhET. วารสารวิจัยทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 19(1), 199–212.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2546). การจัดการเรียนรู้กลุ่มวิทยาศาสตร์หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ: สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.

สุวัจนา จริตกาย. (2564). การพัฒนาความสามารถในการประยุกต์ใช้โปรแกรม Scratch ด้วยการจัดการเรียนรู้โดยใช้ความท้าทายเป็นฐานสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2560). มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และสาระภูมิศาสตร์ ในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. สืบค้น 15 สิงหาคม 2567, จาก https://drive.google.com/file/d/

AleknavičiUte, V., Lehtinen, E., & Södervik, I. (2023). Thirty Years of Conceptual Change Research in Biology: A Review and Meta-Analysis of Intervention Studies. Educational Research Review, 41, 1-25.

Brennan, K., & Resnick, M. (2012). New frameworks for studying and assessing the development of computational thinking (Paper presented at the Annual Meeting). Canada: The American Educational Research Association (AERA).

Code Genius. (2566). Scratch (สแครช) โปรแกรมโค้ดดิ้งสำหรับเด็กที่น้อง ๆ ทุกคนต้องรู้. สืบค้น 15 สิงหาคม 2567, จาก https://codegeniusacademy.com/scratch/

Diab, H., Daher, W., Rayan, B., Issa, N., & Rayan, A. (2024). Transforming science education in

Elementary schools: The impact of simulations (PhET) on learning outcomes. Multimodal Technologies and Interaction, 8(11), 105-120.

Lenski, S., Elsner, S., & Großschedl, J. (2022). Comparing Construction and Study of Concept Maps – An Intervention Study on Learning Outcome, Self-Evaluation and Enjoyment Through Training and Learning. Frontiers in Education, 7, 1-14.

Maloney, J., Resnick, M., Rusk, N., Silverman, B., & Eastmond, E. (2010). The Scratch programming language and environment. ACM Transactions on Computing Education, 10, 1-15. doi:10.1145/1868358.1868363

Mediana, N. L., Funa, A. A., & Dio, R. V. (2025). Effectiveness of Inquiry-based Learning (IbL) on

Improving Students' Conceptual Understanding in Science and Mathematics: A Meta-

Analysis. International Journal of Education in Mathematics Science and Technology,

(2), 532-552.

Resnick, M., Maloney, J., Monroy-Hernández, A., Rusk, N., Eastmond, E., Brennan, K., … Kafai, Y. (2009). Scratch: Programming for Everyone. Communications of the ACM, 52(11), 60-67.