ระบบคุ้มครองเด็กในภาวะเปราะบางจากการถูกกลั่นแกล้ง: กลไกและแนวทางการพัฒนา ในพื้นที่จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาสถานการณ์การกลั่นแกล้งของเด็กและเยาวชนในจังหวัดชลบุรี 2. ศึกษาแนวทางการพัฒนาระบบการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในภาวะเปราะบางจากการถูกกลั่นแกล้งในจังหวัดชลบุรี โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสานวิธี ในการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณจากกลุ่มตัวอย่างเด็กและเยาวชนอายุ 13 - 25 ปี จำนวน 907 คน จาก 11 อำเภอในจังหวัดชลบุรี ใช้การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าเฉลี่ย ค่าสูงสุด และค่าต่ำสุด รวมถึงการวิเคราะห์ตัวแปรคู่ด้วยตารางไขว้ และข้อมูลเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์เชิงลึกเด็กและผู้ที่เกี่ยวข้องกับเด็กและเยาวชน จำนวน 30 คน และการสนทนากลุ่มกับผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับเด็ก จำนวน 40 คน แบ่งเป็นกลุ่ม ๆ ละ10 คน จำนวน 4 กลุ่ม โดยนำข้อมูลที่ได้มาทำการวิเคราะห์เนื้อหา และตีความพร้อมกับการหาคำอธิบายไปเปรียบเทียบหรือไปพิจารณากับข้อมูลทุติยภูมิหรือรายงานที่ระบุไว้ตามกรอบแนวคิดทางวิชาการ ผลการศึกษาพบว่า 1. สถานการณ์การกลั่นแกล้งของเด็กและเยาวชนในจังหวัดชลบุรี แบ่งประเด็นการวิเคราะห์ออกเป็น 3 ประเด็น คือ 1.1 พฤติกรรมการถูกกลั่นแกล้ง พบว่า เด็กและเยาวชนส่วนใหญ่ ร้อยละ 93.2 เคยถูกกลั่นแกล้ง มีเพียงร้อยละ 6.8 ที่ไม่เคยถูกกลั่นแกล้งเลย 1.2 พฤติกรรมการกลั่นแกล้งในฐานะผู้พบเห็น พบว่า เด็กและเยาวชนส่วนใหญ่ ร้อยละ 97.7 เคยพบเห็นการกลั่นแกล้ง มีเพียงร้อยละ 2.3 ที่ไม่เคยพบเห็นการกลั่นแกล้งเลย 1.3 พฤติกรรมการกลั่นแกล้งในฐานะผู้กระทำ เด็กและเยาวชนส่วนใหญ่ ร้อยละ 88.7 เคยกลั่นแกล้งผู้อื่น และร้อยละ 11.3 ไม่เคยกลั่นแกล้งผู้อื่นเลย เมื่อพิจารณาถึงผู้กลั่นแกล้งในมุมมองของเด็กและเยาวชน พบว่า การกลั่นแกล้งกันมักเกิดจากเพื่อน รุ่นพี่ รุ่นน้อง ในสถาบันเดียวกัน โดยมีค่าเฉลี่ย 3.37 รองลงมาคือ เกิดจากเพื่อนในสังคมออนไลน์ มีค่าเฉลี่ย 2.20 และเกิดจากเพื่อนต่างสถาบันการศึกษา มีค่าเฉลี่ย 2.10 ตามลำดับ ส่วนสาเหตุของผู้กลั่นแกล้งนั้นแตกต่างกันออกไป มาจากทัศนคติของเด็กต่อการกลั่นแกล้งกัน รวมถึงการเลียนแบบพฤติกรรม การสร้างการยอมรับในกลุ่มเพื่อน รวมทั้งการทำบทบาทครอบครัว ความสัมพันธ์ในครอบครัวและการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม บางคนเคยเป็นผู้ถูกกลั่นแกล้งมาก่อนทำให้มีพฤติกรรมการกลั่นแกล้งผู้อื่นต่อ 2. แนวทางการพัฒนาระบบการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในภาวะเปราะบางจากการถูกกลั่นแกล้งในจังหวัดชลบุรี ซึ่งประกอบด้วย 3 มาตรการหลัก ได้แก่ 2.1 มาตรการเชิงป้องกัน โดยเน้นการผลักดันนโยบายคุ้มครองเด็ก การสร้างความตระหนักเกี่ยวกับสิทธิและการเคารพผู้อื่น และการสร้างสภาพแวดล้อมที่เป็นมิตรต่อเด็ก 2.2 มาตรการเชิงส่งเสริมและสนับสนุน ซึ่งรวมถึงการพัฒนาระบบไกล่เกลี่ยที่เป็นธรรม การจัดบริการให้คำปรึกษา และการปรับพฤติกรรมการกลั่นแกล้ง และ 2.3 มาตรการการคุ้มครองและเยียวยา โดยเน้นการสร้างระบบส่งต่อที่มีคุณภาพ การติดตามผล และการเยียวยาด้วยทีมสหวิชาชีพ ผลการวิจัยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำงานร่วมกันอย่างบูรณาการและต่อเนื่องระหว่างครอบครัว โรงเรียน ชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดระบบคุ้มครองเด็กที่มีประสิทธิภาพ