ตำนานเมืองล่ม: ภูมิปัญญากับการสื่อความหมายด้านธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

            บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอมุมมองที่ว่าด้วยการศึกษาภูมิปัญญาในการอธิบายที่มาของสถานที่ ชื่อบ้านนามเมือง กับการสื่อความหมายด้านธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในวรรณกรรมตำนานเมืองล่ม การศึกษา ตำนานเมืองล่มในครั้งนี้ ผู้เขียนได้เลือกตำนานที่ปรากฏแนวคิดเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีบทบาทสำคัญในการให้ความรู้ ความคิด และความรู้สึกต่อมนุษย์ทั้งหลาย ผลการศึกษา พบว่า ตำนานเมืองล่ม แสดงให้เห็นถึงการเชื่อมโยงระหว่างตำนานกับชื่อบ้านนามเมือง ด้วยกลวิธีและเนื้อหาของเรื่องเล่าผ่านตำนานสถานที่ ซึ่งการอธิบายที่มาของสถานที่ล้วนแสดงให้เห็นภูมิปัญญา ของชาวบ้านที่ส่งสารความรู้ผ่านการอธิบายด้วยการเล่าเรื่อง ที่มีการประกอบสร้างความหมาย ตำนานจึงไม่ใช่เรื่อง เล่าประโลมโลก แต่เป็นตัวแทนแสดงให้เห็นถึงวิธีคิดของคนในท้องถิ่น นอกจากนี้เนื้อหาในตำนานเมืองล่ม ยังสะท้อนให้เห็นถึงความขัดแย้งระหว่างอำนาจเหนือธรรมชาติกับมนุษย์ ซึ่งอำนาจเหนือธรรมชาติดังกล่าวนั้นจะ เป็นผู้ลงโทษเมื่อมนุษย์ประพฤติไม่เหมาะสม และทำผิดต่อสิ่งเหนือธรรมชาติ ธรรมชาติจึงลงโทษด้วยการบันดาล ให้เกิดน้ำท่วม ถือเป็นปรากฏการณ์ทางความคิดของมนุษย์ที่มีต่อภัยธรรมชาติ โดยการอธิบายปรากฏการณ์ ธรรมชาติด้วยวิธีการนำเอาสิ่งเหนือธรรมชาติเข้ามาประกอบให้เป็นเหตุเป็นผลกัน