“ส้มสีม่วง” ของ ขวัญใจ เอมใจ วรรณกรรมรางวัลนายอินทร์อะวอร์ด: วรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศ
คำสำคัญ:
รางวัลนายอินทร์อะวอร์ด, วรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศ, ส้มสีม่วงบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์วรรณกรรมเยาวชนยอดเยี่ยมที่ได้รับรางวัลนายอินทร์อะวอร์ด ประจำปี 2544 ของ ขวัญใจ เอมใจ เรื่อง ส้มสีม่วง ใช้แนวคิดวรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศ (Ecocriticism) ของ กล็อตเฟลตี้ (Cheryll Glottfelty) แนวคิดภาพแทน (Representation) ของสจ๊วต ฮอลล์ (Stuart Hall) และแนวคิดเรื่องเล่า (Narrative) ของ วลาดิมีร์ พรอพพ์ (Vladimir Propp) และ เอ.เจ.เกรมาส (A.J. Greimas) เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตามแนวคิดวรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศที่ปรากฏใน“ส้มสีม่วง”
ผลการวิจัยพบว่า “ส้มสีม่วง” ปรากฏความสัมพันธ์ตามแนวคิดวรรณกรรมวิจารณ์เชิงนิเวศระหว่างมนุษย์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 3 ประเด็น คือ 1) นำเสนอภาพแทนระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติที่เกื้อกูล พึ่งพาซึ่งอาศัยกันและกัน โดยมนุษย์ใช้ประโยชน์จากธรรมชาติเพื่อความอยู่รอด และการมองว่าธรรมชาติเป็นความชั่วร้ายและศัตรู การใช้กลวิธีทางภาษาสร้างปัญหาอุปสรรคในการดำเนินชีวิตของตัวละครผ่านเหตุการณ์ เพื่อแสดงให้เห็นพฤติกรรมด้านบวกและด้านลบของมนุษย์ที่ต้องพึ่งพิงธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2) แนวคิดด้านความเป็นอื่นและกลวิธีการเล่าเรื่องผ่านตัวละคร โดยกำหนดให้ผู้มีอำนาจสร้างข้อบังคบให้สังคมปฏิบัติตามกระแสหลักและเพื่อให้เกิดการยอมรับในทิศทางเดียวกัน และ 3) สร้างตัวละครแบบคู่ตรงข้าม เพื่อให้เกิดการรับรู้ลักษณะนิสัยด้านลบของมนุษย์ที่เป็นคู่ตรงกันข้ามกับตัวละครดี และเพื่อให้ผู้อ่านได้ตระหนักถึงความสำคัญของความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์เราอาจมองธรรมชาติทั้งเชิงบวกและเชิงลบ
เอกสารอ้างอิง
กฤตยา รามโกมุท. (2550). นิเวศวิทยา Essential Atlas of Ecology. กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาสน์.
ขวัญใจ เอมใจ. (2564) ส้มสีม่วง. (พิมพ์ครั้งที่ 19). กรุงเทพฯ: แพรวเยาวชน.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2549). วาทกรรมการพัฒนา: อำนาจ ความรู้ ความจริง เอกลักษณ์และความเป็นอื่น. กรุงเทพฯ: วิภาษา.
ทนงค์ จันทะมาตย์. (2562). ภาพแทนของธรรมชาติกับสิ่งแวดล้อมและพลวัตของสำนึกนิเวศในนวนิยายไทย ระหว่าง พ.ศ. 2475 - 2556. วารสารสันติศึกษาปริทัศน์ มจร, 7(1), 213-223.
ธัญญา สังขพันธานนท์. (2559). แว่นวรรณคดี: ทฤษฎีร่วมสมัย. ปทุมธานี: นาคร.
ธัญญา สังขพันธานนท์. (2561). คติชนสีเขียว: การศึกษาคติชนวิทยาในมุมมองของการวิจารณ์เชิงนิเวศ. สงขลานครินทร์: ฉบับสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 24(3). 3-30.
โตมร ศุขปรีชา. (2555, 12 ตุลาคม). ความเป็นเยาวชนของวรรณกรรมเยาวชน. สืบค้นจาก: https://thaipublica.org/2012/10/Childrens-literature/
ไทย เวิลด์ มีเดีย. (2565, 8 กันยายน). ตะลึง! พบช้างป่านับร้อยยึดป่าชุมชน ห่างหมู่บ้านเพียง 4 กม. ออกอาละวาดเหยียบย่ำกินพืชผลชาวครบุรียับ. สืบค้นจาก: https://mgronline.com/local/detail/9650000086189
มิ่งมนัสชน จังหาร และคณะ. (2564). นิเวศสำนึกในวรรณกรรมเยาวชน เรื่อง ลุกยางกลางห้วย ของ คามิน คมนีย์. วิวิธวรรณสาร, 5(3), 153-170.
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2554). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. สืบค้นจาก: https://dictionary.orst.go.th/
สุรเดช โชติอุดมพันธ์. (2560). ทฤษฎีวรรคดีวิจารณ์ตะวันตกในคริสต์ศตวรรษที่ 20.กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อรวรรณ ฤทธิ์ศรีธร และคณะ. (2562). ดินแดนอุดมคติเชิงนิเวศ; พื้นที่ เพศ อำนาจและมายาคติ ในนวนิยาย เรื่องคชาปุระและนครไอยรา. วารสารอักษรศาสตร์, 48(1), 120-143.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ปริทัศน์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้ได้รับการเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) ซึ่งอนุญาตให้ผู้อื่นสามารถแชร์บทความได้โดยให้เครดิตผู้เขียนและห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าหรือดัดแปลง หากต้องการใช้งานซ้ำในลักษณะอื่น ๆ หรือการเผยแพร่ซ้ำ จำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากวารสาร
