การปลูกฝังคุณธรรมแก่คนในครอบครัวเชิงพุทธ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ศึกษาสถานการณ์ด้านคุณธรรมจริยธรรมของคนในสังคมไทย การใช้คุณธรรมสำคัญ 5 ข้อตามเกณฑ์การประเมินความเข้มแข็งของครอบครัวไทย และกระบวนการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมแก่คนในครอบครัวเชิงพุทธ เป็นการศึกษาตีความข้อมูลที่ได้จากเอกสารและวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ตามประเด็นสำคัญที่กำหนดไว้ แล้วเรียบเรียงเป็นหมวดหมู่

ผลการศึกษา พบว่า สถานการณ์ด้านคุณธรรมจริยธรรมของคนในสังคมไทย คือ การไม่ตระหนักถึงการมีวินัย การคำนึงถึงแต่ประโยชน์ส่วนตัว การขาดความซื่อสัตย์สุจริต การขาดความสามัคคี จึงทำให้เกิดความขัดแย้งในสังคม การขาดจิตสำนึกสาธารณะ การขาดความรับผิดชอบต่อสังคม ความเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตัว การขาดทักษะในการคัดกรองและเลือกรับวัฒนธรรมที่ดีจากต่างประเทศมาปรับใช้ในชีวิตประจำวัน และการยอมรับคนที่ฐานะมากกว่าคนดีมีคุณธรรม

ในการประเมินความเข้มแข็งของครอบครัวไทยของกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ด้านที่ 2 คือ ด้านการทำบทบาทหน้าที่ของครอบครัว มีการใช้คุณธรรมสำคัญ จำนวน 5 ข้อ เพื่อการดำเนินชีวิตของคนในครอบครัว คือ 1. ความซื่อสัตย์ 2. ความขยันหมั่นเพียร 3. ความพอเพียง 4. ความมีวินัย และ 5. ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เป็นเกณฑ์มาตรฐานครอบครัวเข้มแข็ง

กระบวนการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมแก่คนในครอบครัวเชิงพุทธ ประกอบด้วย การชักจูงจากกัลยาณมิตรและการใช้ปัญญาพิจารณาด้วยตนเอง, การให้รางวัล การสนับสนุน การชมเชย และการให้กำลังใจในการทำความดี, การให้สังคมช่วยลงโทษเพื่อเป็นมาตรการควบคุมทางสังคม, การปลูกฝังที่มีการเชื่อมโยงกับสถานการณ์ต่างๆ เพื่อทำให้มีความเข้าใจที่ลึกซึ้ง และการรู้จักจังหวะและโอกาส เพื่อให้สมาชิกในครอบครัวได้มีความพร้อมก่อน