ระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนเพื่อการป้องกันปัญหาเด็กออกกลางคัน : กรณีศึกษาโรงเรียนพรตพิทยพยัต สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 2
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้ศึกษาปัญหาการออกกลางคันของเด็กและเยาวชนไทยในระดับประเทศและนำเสนอแนวทางป้องกันผ่านระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนของโรงเรียนพรตพิทยพยัตในบริบทพื้นที่ใกล้นิคมอุตสาหกรรม โดยตั้งอยู่บนหลักฐานเชิงประจักษ์ว่ามีเด็กอายุ 3–18 ปีนอกระบบการศึกษา 1,025,514 คน หรือร้อยละ 8.41 และกว่าร้อยละ 38.42 อยู่ในวัยภาคบังคับ ทั้งนี้ความยากจนเป็นปัจจัยสำคัญที่สุด รองด้วยปัญหาสถานะทางทะเบียน และการหลุดในช่วงมัธยมศึกษาตอนต้น บทความสังเคราะห์กรอบแนวคิดของ Tinto และงานวิจัยภายในประเทศที่ชี้ว่าความผูกพันต่อสถาบัน การมีส่วนร่วมของผู้เรียน และบริบทครอบครัว–โรงเรียน–ชุมชน ล้วนกำหนดความเสี่ยงต่อการออกกลางคัน กรณีศึกษาเสนอ “PROT CARE” ระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนแบบบูรณาการ 5 ขั้นตอน ได้แก่ การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรอง การป้องกันและแก้ไข การพัฒนาและส่งเสริม และการส่งต่อ เชื่อมโยงฐานข้อมูลรายบุคคลกับมาตรการเชิงรุก ทุนการศึกษา แผนการเรียนรู้เฉพาะบุคคล การแนะแนวอาชีพร่วมสถานประกอบการในนิคมอุตสาหกรรม และเครือข่ายส่งต่อกับโรงเรียนเขตลาดกระบัง สถาบันอุดมศึกษา โรงพยาบาล สถานีตำรวจ และศูนย์บริการสาธารณสุข วิเคราะห์บทบาทผู้มีส่วนได้ส่วนเสียพบว่า ผู้บริหาร ครู ผู้ปกครอง ชุมชน และหน่วยงานภายนอกคือฟันเฟืองร่วมกันที่ทำให้ระบบมีพลัง ความท้าทายสำคัญได้แก่ ความเปราะบางทางเศรษฐกิจและสังคม การย้ายถิ่นของครอบครัว ภาระงานและสมรรถนะบุคลากร ตลอดจนกลไกประสานเครือข่ายและทรัพยากรเชิงนโยบาย บทความจึงเสนอแนวทางพัฒนาเชิงระบบ ได้แก่ เสริมคุณภาพฐานข้อมูลและการวิเคราะห์ความเสี่ยง พัฒนาสมรรถนะครู สร้าง MOU เครือข่ายชุมชน ภาคอุตสาหกรรม และยกระดับการมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง บทสรุปชี้ว่า PROT CARE เป็นต้นแบบที่ปรับใช้ได้จริงในการขับเคลื่อน “Zero Dropout” ยกระดับคุณภาพและความเสมอภาคทางการศึกษา โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา. (2567ก). ระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน OBEC CARE: ระบบสารสนเทศเพื่อหลักประกันโอกาสทางการเรียนรู้. สืบค้นจาก https://www.eef.or.th/obec-care/.
กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา. (2567ข). รายงานพิเศษ: ความจริงและความเร่งด่วนของสถานการณ์เด็กนอกระบบในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา.
กานต์ชนก ทองมา และพิกุล ภูมิโคกรักษ์. (2567). รูปแบบการบริหารสถานศึกษาเพื่อลดอัตราการออกกลางคัน ของนักเรียนโรงเรียน ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาเลย เขต 2. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 15(1), 211–225.
จิรวัฒน์ แสงคุณธรรม และสนั่น ประจงจิตร. (2566). แนวทางการแก้ไขปัญหาการออกกลางคันของผู้เรียน สถานศึกษาอาชีวศึกษาของรัฐ จังหวัดชลบุรี. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 17(1), 65–80.
ซุฟเฟียน เจ๊ะมะ และชวลิต เกิดทิพย์. (2564). เหตุปัจจัย มุมมอง และแนวทางการแก้ปัญหาการออกกลางคัน ของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในโรงเรียนของรัฐ จังหวัดปัตตานี. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(9), 196–210.
ธัญญ์พิชชา ท้วมทับ, หยกแก้ว กมลวรเดช และสุกัญญา รุจิเมธาภาส. (2563). แนวทางการป้องกันการออกกลางคันของนักศึกษากลุ่มเสี่ยง กรณีศึกษา: วิทยาลัยเทคนิคอุตรดิตถ์. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 7(6), 60–76.
ปิ่นนรา ยลถวิล และธรินธร นามวรรณ. (2567). การพัฒนาแนวทางการดำเนินงานแก้ปัญหาการออกกลางคันของนักเรียนโดยใช้วงจรคุณภาพ PDCA. Journal for Developing the Social and Community, 11(1), 413–432.
พีรศักดิ์ วงศ์อภิชาต, อภิญญา ลิ้มสุวัฒน์ และศิริรัฐ คเชนทร์พงศ์. (2567). การศึกษาสาเหตุและแนวทางการแก้ไขปัญหา การออกกลางคันของนักศึกษาระดับปริญญาตรี กลุ่มสำนักวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี. Trends of Humanities and Social Sciences Research, 12(2), 172–200.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2564). คู่มือระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน. กรุงเทพฯ: กระทรวงศึกษาธิการ. สืบค้นจาก https://www.sesalpglpn.go.th/wp-content/uploads/2021/03/student_care_manual-1.pdf.
สิทธิพร เกษจ้อย, พระวรชัด ทะสา และพระมหาสัจจารักษ์ ไร่สงวน. (2560). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการออกกลางคันของนักเรียนชั้นมัธยมปลายโรงเรียนขามแก่นนคร สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 25 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 4(2), 92–101.
อภิชาติ เลนะนันท์, คุณวุฒิ คนฉลาด และเสรี ชัดแช้ม. (2555). โมเดลเชิงสาเหตุของการออกกลางคันของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. วารสารการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยบูรพา, 6(1), 74-86.
อัครพงษ์ ธรรมมาวิวัฒน์. (2567). แนวทางการบริหารจัดการนักเรียนออกกลางคันของโรงเรียนพื้นที่สูง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาพิษณุโลก เขต 3. (ครุศาสตรมหาบัณฑิต, อุตรดิตถ์).
Astin, A. W. (1984). Student involvement: A developmental theory for higher education. Journal of College Student Personnel, 25(4), 297–308.
Munro, B. H. (1981). Dropouts from higher education: Path analysis of a national sample. American Educational Research Journal, 18(2), 133–141.
Rumberger, R. W. (2011). Dropping out: Why students drop out of high school and what can be done about it. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Tinto, V. (1975). Dropout from higher education: A theoretical synthesis of recent research. Review of Educational Research, 45(1), 89–125.