หลักการตีความในคัมภีร์เนตติปกรณ์

ผู้แต่ง

  • พระครูภาวนาวัฒนบัณฑิต วิ. มันจะนา ธรรมสถานมูลนิธิพุทธมหาเมตตา

คำสำคัญ:

คัมภีร์เนตติปกรณ์, พระมหากัจจายนะ, การตีความ, พระอรรถกถา, แนวคิด

บทคัดย่อ

เนตติปกรณ์เป็นชื่อของคัมภีร์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท ซึ่งรจนาโดยพระมหากัจจายนะเถระ พระมหาสาวกผู้ได้รับเอตทัคคะว่า เป็นผู้เลิศในทางขยายความย่อให้พิสดาร ท่านมีวิสัยทัศน์กว้างไกล มีความห่วงใยพระพุทธศาสนาว่า ต่อไปในอนาคตผู้ที่จะเข้าใจพระบาลีพุทธพจน์ให้หมดจดแจ่มแจ้ง และแทงท่านเป็นผู้แตกฉานในพระไตรปิฎกตลอดได้เหมือนปัจจุบันคงหาได้ยาก จึงปรารถนาจะฝากผลงานเพื่อธำรงรักษาพระพุทธธรรมให้ยั่งยืนโดยการรจนาหนังสือว่า ด้วยหลักการอธิบายขยายความพระพุทธพจน์ให้ปรากฏเป็นหลักฐานไว้เพื่อให้ผู้สนใจในพุทธธรรม สามารถเข้าใจข้อธรรมที่ได้ฟัง หรือได้ศึกษาเล่าเรียนได้รู้แจ่มแจ้ง และสามารถแทงตลอดอริยสัจสี่ จึงรจนาคัมภีร์ว่าด้วยเรื่องนี้ขึ้นโดยให้ชื่อว่าเนตติ แล้วนำถวายสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพิจารณา สมเด็จพระบรมศาสดาทรงอนุโมทนา และท่านยังได้รจนาคัมภีร์ประเภทนี้อีกคือเปฎโกปเทสปกรณ์ ด้วยเหตุนี้ จึงได้รับยกย่องให้เป็นเอตทัคคะในด้านนี้

คำว่า เนตติปกรณ์ แปลว่า คัมภีร์แนะแนว และคัมภีร์นำไปสู่การบรรลุธรรม หมายความว่าเป็นตำราที่ว่าด้วย แนวทางนำไปสู่ความรู้ความเข้าใจพระพุทธพจน์ และเป็นตำราที่ว่าด้วยหลัก หรือวิธีการนำไปสู่การบรรลุสัจธรรม ทำให้บรรลุถึงพระนิพพาน เนตติปกรณ์นี้เป็นตำราที่อธิบายขยายความพระพุทธพจน์ อย่างมีหลักเกณฑ์ มีการจัดระบบหัวข้อ จำแนก แยกแยะ เนื้อหาเป็นสัดเป็นส่วน ทำให้เข้าใจได้ง่าย ท่านผู้รู้ส่วนหนึ่งยกย่องว่า เป็นคัมภีร์ที่อยู่ในระดับพระบาลี หรือพระไตรปิฎก แต่ก็มีลักษณะเหมือนอรรถกถาด้วย เพราะเป็นคัมภีร์ที่อธิบายขยายความพระพุทธพจน์เหมือนอรรถกถาทั่วไป เนตติปกรณ์นี้จัดเป็นอรรถกถารุ่นแรก มีมาแต่สมัยพุทธกาล เป็นต้นแบบของการรจนาอรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อธิบายความพระพุทธพจน์ในชั้นหลัง

References

กีรติ บุญเจือ. (2551). การตีความคัมภีร์ในปรัชญาตะวันตก. กรุงเทพฯ: สวนสุนันทา.

ปรุตม์ บุญศรีตัน. (2550). รูปแบบการตีความคัมภีร์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลง

กรณราชวิทยาลัย.

ปรีชา บุญศรีตัน. (2567). รูปแบบศาสตร์แห่งการตีความเชิงปรัชญาในคัมภีร์ธัมมปทัฏฐกถา. กรุงเทพฯ:

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระคันธสาราภิวงศ์. (2550). คัมภีร์เนตติปกรณ์. กรุงเทพฯ: ไทยรายวันการพิมพ์.

พนารัตน์ จันทร์สิทธิเวช. (2560). วิเคราะห์การตีความหลักพุทธธรรมของเชอเกียมตรุงปะ. กรุงเทพฯ:

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร. (2548). ศาสตร์แห่งการตีความแนวพุทธ. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราช

วิทยาลัย.

วีรชาติ นิ่มอนงค์. (2559). เฮอร์เมนูติกส์ : ศาสตร์แห่งความเข้าใจของพระพุทธปรัชญาเถรวาท

และมหายานเชิงเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

26-05-2025

How to Cite

มันจะนา พ. ว. . (2025). หลักการตีความในคัมภีร์เนตติปกรณ์. วารสารทางวิชาการนาฬาคิรีปริทรรศน์, 1(3), 29–42. สืบค้น จาก https://so15.tci-thaijo.org/index.php/AJNP/article/view/1886